పల్లెతల్లి వెల్లివొడిలో అచ్చ తెనుగు పచ్చదనాలు, జానపదాల కొత్త ఊసులు, నుడి కారాలతో రాసిన 55 కవితల మాలికే బూర్ల వెంకటేశ్వర్లు ‘బాయి గిర్క మీద ఊరవిశ్క’. సిద్ధాంతాలు, తాత్వికతలూ లేకున్నా మనిషిని కేంద్ర బిందువును చేస్తూ రాసిన ప్రతి కవితలోనూ మనిషి మీద, భాష మీద, ఊరు మీద ప్రేమను ధ్వనింపచేస్తుంది. ‘ఒలికే పన్నీరు.. ఉబికే కన్నీరూ’లో సమకాలీన సామాజిక చేతన ఉండే వరిచేను కంటి కాటుకలో సునిశిత భావుకత అంత ప్రగాఢంగా ఉంది. ‘కైత్వగువారి’, ‘రారా.. మన్మథా’ తదితర కవితలు నిర్వచన రూపంలో ఉన్నాయి. చాలా పదునైన, స్వచ్ఛమైన తెలంగాణ నుడికారపు మచ్చుతునకలా నిలిచే ఈ సంపుటి కవిత్వ భాషా ప్రేమికులను అలరిస్తుంది.   

- ఈతకోట

ఉత్తరాంధ్ర సాహిత్య, సాంస్కృతిక, నాటకరంగ, సంగీత కళల ఉన్నతికి పాటుపడిన నిత్య కృషీవలుడు గణపతిరాజు అచ్యుతరామరాజు. 1950 నుంచి దాదాపు అయిదున్నర దశాబ్దాల పాటు విశాఖ సాంస్కృతిక రంగాన్ని ప్రభావితం చేసిన కళా ప్రపూర్ణ. చరిత్రలో వారిది విశిష్ట అధ్యాయం... ఇవి ఒట్టి పొగడ్తలు కావు. ‘గణపతిరాజు అచ్యుతరామరాజు’ స్మృతిగ్రంథంలో ఎందరో హృద్యంగా చెప్పిన మాటలు. సాహిత్య రంగంలోని గొల్లపూడి తదితర హేమాహేమీలూ, ఎంతోమంది పెద్దలూ నేనెరిగిన రాజుగారు అంటూ తమ జ్ఞాపకాలు, అనుభవాలు మనతో పంచుకున్నారు. ఈ పుటలను తిరగేస్తుంటే ఆయన సమున్నత వ్యక్తిత్వం ఎంతమందిని ఎన్ని విధాల ప్రభావితం చేసిందో అర్థమవుతుంది. కళాభిమానులు ప్రతి ఒక్కరూ చదవాల్సిన పొత్తం. 

 - తులసి

తుమ్మూరి రాంమోహనరావు జ్ఞాపకాలు మనందరి జ్ఞాపకాల లాంటివే. ‘నేనెక్కడ్నో తప్పిపోయిన’ చదువుతుంటే, ప్రాంతాలకతీతంగా తెలుగువారికందరికీ ఎంతో పరిచయమైన వాతావరణం ఈ కవితల్లో గోచరిస్తుంది.  ఎప్పట్నుంచో ఫేస్‌బుక్‌లో బహుళ ప్రచారం పొందిన తెలుగు రాష్ట్రీయుల కవితల్నే ఒక అట్ట కిందికి తెచ్చారు తుమ్మూరి. అందులో బాల్యపు మధుర జ్ఞాపకాలు ఒక్కటైనా కనిపించని మాయదారిలోకంలో ‘నేను కాట గలిసిపోయిన, నేనెక్కడ్నో తప్పిపోయిన’ అంటూ ఆక్రోశిస్తాడు. ఈ కవితలు చదువుతుంటే ‘కవిత్వం రాస్తే వచ్చేది కాదు- వస్తే రాసేది’ అన్న మహాకవి మాటలు అక్షర సత్యాలనిపిస్తాయి. అసలు తెలంగాణ మాండలికంలోనే సహజంగా వచ్చిపడే హాస్యం, అంతకు మించి కవిత్వం- ఈ కవిత్వంలో కూడా వెన్నెలలా వెల్లివిరిసింది. ఇది చదివాక వర్షంలో తడిసినట్టుండదు. వెన్నెల్లో తడిసి ముద్దయినట్టుంటుంది.

- ఎన్‌. జగ్గారావు

ఎనిమిదేళ్ల చిన్నారి అసిఫా కామాంధుల చేతచిక్కి నరకయాతన అనుభవించి ప్రాణాలు విడిచింది. యావత్తు ప్రపంచాన్ని దిగ్భ్రాంతికి గురిచేసిన ఆ సంఘటన మీద కవులు ఆవేదనాత్మక, ఆగ్రహపూరిత కవిత్వం వెలువరించారు. చిన్నారి ఆసీఫాకు 230 మంది కవులు అక్షర నివాళులు అర్పించారు. సమాజంలో  మార్పు కోసం చేసిన ఓ ప్రయత్నమే ఈ ఆసిఫా కోసం కవితా సంకలనం. ‘‘తనకేం తెలుసు/ జనారణ్యంలో గోముఖవ్యాఘ్రాల/ విచ్చలవిడి లేడి వేటలున్నాయని’’ అంటారొకరు. ‘‘నా ఒంటిపై గాయాలు పైశాచికత్వానికి పరాకాష్ఠ/ మానవత్వానికి మచ్చ/ నీచ పురుష మానవ నైజానికి సాక్ష్యాలు’’ అంటూ ఆసిఫా మనోవ్యధకు అక్షరరూపం ఇచ్చారు మరొకరు. పద్యాలు, వచన కవితలు, గజళ్ల రూపంలోని ఈ కవితలు సమకాలీన సామాజిక ప్రతిస్పందనలు.  

- కుమారస్వామి
 

డెభై వసంతాల జీవితయాత్రలో అయిదు దశాబ్దాల నుంచి పలు ప్రక్రియల్లో రచనలు చేస్తున్నారు టి.ఎస్‌.ఎ.కృష్ణమూర్తి. ఆయన 250 కథలు, 4 నవలలు, 10 నవలికలు, అనేక వ్యాసాలు రాశారు. కృష్ణమూర్తి కథలు సమకాలీన సామాజిక ఇతివృత్తాలతో సహజసిద్ధంగా, సందేశాత్మకంగా ఉంటాయి. సందర్భానుసారంగా వ్యంగ్య, హాస్య సంభాషణలు, సన్నివేశాలతో అలరిస్తాయి. కృష్ణమూర్తి 2012 నుంచి ఏటా తన కథల సంపుటాలను వెలువరిస్తున్నారు. ఈ క్రమంలో ప్రచురించినవే టి.ఎస్‌.ఎ. కథ 2016, 2017 సంపుటాలు. ఒక్కోదానిలో ఆరేసి కథలున్నాయి. ఇవన్నీ ప్రముఖ పత్రికల్లో, ప్రత్యేక సంచికల్లో అచ్చయి పాఠకుల ప్రశంసలు పొందినవే. 2017 సంపుటంలో డా।। జోలెపాళెం మంగమ్మ, ఆర్‌.ఎస్‌.సుదర్శనంల జీవిత విశేషాలను, ఆత్మీయుడు నాయుని కృష్ణమూర్తి కథనూ అనుబంధంగా చేర్చడం విశేషం. 

- ఎ.వి.జనార్దనరావు

వంగూరి చిట్టెన్‌రాజు, శాయి రాచకొండల సంపాదకత్వంలో రూపుదిద్దుకున్న అమెరికా తెలుగు కథానిక 14లోని కథానికలు విలక్షణమైనవి. ఏ మట్టికి దూరమవుతారో వాళ్లే ఆ మట్టితో తమ చుట్టరికాన్ని ఎక్కువగా జ్ఞాపకం పెట్టుకుంటారేమో! తెగిపోతున్న ప్పుడే దారం బలం తెలుస్తుంది. అంతవరకూ అది కేవలం నూలుపోగు. ఆ తర్వాత అది తల్లిపేగు. ఈ సంకలనంలోని కథానికల్లో ప్రధానంగా ద్యోతకమయ్యేది ఈ అనుబంధాలు, వియోగాల పరిమళమే! అమెరికాలో ఎప్పట్నుంచో నివసిస్తున్న తెలుగువారి సాహిత్యమిది. శరీరమూ, ఇల్లూ, వాకిలి అమెరికా మయమైనా, ఆత్మ ‘భారతీయమే’ అన్న విషయాన్ని ఈ కథానికలు తెలియజేస్తాయి. దేశం నుంచి దూరమైనవారు, కాలంతో పాటూ సమకాలీ నతనూ తమలో, తమ రచనల్లో పాదుకొ ల్పుకోవడం చదువరులకి సంతృప్తినిస్తుంది. తూర్పుగాలి పడమరను చుట్టివచ్చినట్టుం టుంది ఈ సంకలనంలో ప్రయాణం. 

- నడిమింటి జగ్గారావు

రాచకొండ రాజుల్లో సర్వోత్తముడైన సర్వజ్ఞ సింగ భూపాలుడి రసార్ణవ సుధాకరం అలంకార శాస్త్ర గ్రంథాల కోవలో మేలైంది. దీన్ని తెలంగాణ సాహిత్య అకాడమీ మళ్లీ అచ్చువేసింది. సింగభూపాలుడు మహాపండితుడు. శ్రీనాథుడంతటివాడు ఆయనను ‘ఎటుల మెప్పింతువో’ అని సంశయించాడు. అంతటి కవి, నాటక కర్త, అలంకార శాస్త్రవేత్త అయిన సింగభూపా లుడు రంజక, రసిక, భావకోల్లాసములనే మూడు భాగాలుగా రాసిందీ గ్రంథం. వివిధ అలంకార శాస్త్ర గ్రంథాలు, అనేకంగా కావ్యాలు పరిశీలించి, కావ్యోదాహరణలతో దీన్ని రచించాడు. రచనా కాలం క్రీ.శ. 1390 ప్రాంతం. ఈ సంస్కృతాలంకార శాస్త్ర గ్రంథాన్ని తెలుగు టీకతో బులుసు వేంకటరమణయ్య నాడు ప్రచురించారు. ఇన్నాళ్లకు డా।। రంగాచార్య, ప్రచురణ, శాస్త్రగ్రంథ, ప్రభువుకు సంబంధించిన వివరాలతో ఒక పీఠిక సంతరించి శుద్ధప్రతిని తయారుచేసి అందించారు.

- డా।। సంగనభట్ల నరసయ్య

పిల్లలకు చదువంటే ఎందుకు కష్టం? ప్రాథమిక విద్యను అభ్యసించడానికి వారెందుకు ఇబ్బంది పడుతున్నారు? వారికి చదువుమీద ఏకాగ్రతను ఎలా కలిగించాలనేది ఈ పుస్తక ముఖ్యోద్దేశం. పిల్లలకు ఎలాంటి శిక్షణ లేకుండానే ప్రాథమిక జ్ఞానం అబ్బుతుంది. శిక్షణ ద్వారా ద్వితీయ జ్ఞానం అలవడుతుంది. ఎంతో ముఖ్యమైన ద్వితీయ జ్ఞానాన్ని నిర్బంధించి బోధించకుండా, బోధనా పద్ధతులను సరళతరం చేయాలి. దాని వల్ల వాళ్లు ఒత్తిడికి గురికాకుండా విద్యను అభ్యసిస్తారు. అలాగే, దృశ్య శ్రవణ పద్ధతుల్లో బోధించడంవల్ల పిల్లల్లో జ్ఞాపక శక్తి పెరుగుతుంది. ఇలాంటి సూచలను, బోధనలో మార్గదర్శకత్వ సూత్రాలను తల్లిదండ్రులకు, ఉపాధ్యాయులకు అందించారు రచయిత. విద్యావేత్తల సిద్ధాంతాలను స్పృశిస్తూ పిల్లలు ఏకాగ్రతŸతో చదవడానికి తగిన ఉపాయాలను తెలియజేశారు.

- శ్రీస్వామి
 

ఒక చక్రవర్తిగా, అసమాన వీర పరాక్రమశాలిగా, సాహితీ సార్వభౌముడిగా, సాహిత్య కళాపోషకుడిగా కృష్ణరాయల వ్యక్తిత్వాన్ని సమగ్ర దర్శనం చేయించే పొత్తమిది. చరిత్రను విస్మరిస్తున్న వర్తమాన తరానికి ఇలాంటి విశ్లేషణాత్మక గ్రంథం చాలా అవసరం. రెండు దశాబ్దాల జనరంజక ప్రజాపాలన ద్వారా కృష్ణరాయలు చరిత్రలో నిల్చిపోయాడు. నాటికీ, నేటికీ ఒక ఆదర్శ పాలకుడిగా ప్రజల హృదయాల్లో చెరగని ముద్ర వేసుకున్నాడు. మూరురాయగండడు శ్రీకృష్ణదేవరాయలులో రాయల పూర్వచరిత్ర, బాల్యం, విద్యాభ్యాసం, రాజ్యాభిషేకం నుంచి.. చరిత్రలో ఆనెగొంది స్థానం వరకు 39 శీర్షికలతో సమగ్రమైన విశ్లేషణ కొనసాగింది. తన 45వ ఏట కన్ను మూసేదాకా దక్షిణ భారతాన్ని ఏకఛత్రాధిపత్యంగా ఏలిన రాయల జీవిత ఘట్టాలు అన్నింటినీ చక్కగా అక్షరబద్ధం చేశారు రచయిత. 

 - డా।। రాధేయ