తెలంగాణ రాష్ట్ర అభ్యుదయ రచయితల సంఘం వరంగల్‌ జిల్లా శాఖ తీసుకొచ్చిన సాహిత్య సంచిక ‘అభ్యుదయ’. అంపశయ్య నవీన్, పెద్దిభొట్ల, ఆవంత్స, ‘విరసం’ తరపున రాష్ట్ర కార్యవర్గ సభ్యుడు బాసిత్‌ తదితరుల సందేశాలను ఇందులో పొందుపరిచారు. సామాజిక చరిత్రను ప్రతిఫలించిన తెలంగాణ సాయుధ పోరాట కథను వివరిస్తూ డాక్టర్‌ వి.వీరాచారి రాసిన వ్యాసం, డాక్టర్‌ పల్లేరు వీరస్వామి (తెలంగాణ చరిత్ర-సంస్కృతి, మాండలిక భాష-కాళోజీ ధ్యాస), ఆచార్య ఎస్వీ సత్యనారాయణ (ప్రజల కోసం కళారూపాలు), ఆచార్య కాత్యాయనీ విద్మహే (అభ్యుదయ సాహిత్య ఉద్యమం-మహిళా రచయితలు)ల రచనలతోపాటు సినారె సుభాషితాలతో ఈ పుస్తకం నిజంగానే అభ్యుదయాన్ని ఆవిష్కరిస్తుంది. 

  - పి.దత్తారాం ఖత్రీ

పీడిత ప్రజల కోసం తమ జీవితాలను కొవ్వొత్తిలా కరిగించిన మహానాయకులు కామ్రేడ్స్‌ పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య, మాకినేని బసవపున్నయ్య, తరిమెల నాగిరెడ్డి, గుంటూరు బాపనయ్యల మార్గదర్శకత్వంలో సాహిత్య సృజన చేసిన రచయిత, కాలమిస్టు, కార్యకర్త చిత్తజల్లు వరహాలరావు. సి.వి.గా అందరికీ సుపరిచితులు. ఆయన మీద ‘జనసాహితి’ ప్రచురించిన పుస్తకం ‘ప్రజా సాహితిలో సమరశీల కలంయోధుడు సి.వి’. 1965లోనే ‘విషాదభారతం’ కావ్యాన్ని శ్రీశ్రీకి అంకితం చేసిన ఆయన, ఆనాడే... ‘ఆధునిక ప్రజా స్వామ్యమొక పొద్దు తిరుగుడు పువ్వు..’వంటి పదాలతో సంచలనం రేపారు. ఇప్పటికీ కొందరు ఆ పంక్తుల్ని ఉదాహరిస్తుంటారు. విషాదభారతం, కారుచీకటిలో కాంతిరేఖ, నరబలి వంటి రచనల గురించి వ్యాసాలూ, ఆయన ఇచ్చిన ఇంటర్వ్యూలు ఉన్నాయి. 

- చీకోలు సుందరయ్య 

విశ్వం భగవంతుడి సృష్టి అని నమ్ముతారు ఆస్తికులు. భగవంతుడి పట్ల ఉండే తీవ్రమైన అనురక్తి భక్తి. ఈ మార్గంలో పయనించి భగవదైక్యం చెందిన పురాణగాథలు ఎన్నో ఉన్నాయి. వాటన్నింటినీ తెలుపుతూ భక్తిరస ప్రధానంగా రాసినవే భాగవతం, దేవీ భాగవతం లాంటి గ్రంథాలు. విష్ణు సాయుజ్యాన్ని పొందేందుకు తెలుగులో వచ్చిన తొలిగ్రంథం పోతన విరచిత ‘శ్రీమదాంధ్ర మహాభాగవతం’. దుర్గాదేవి దుష్టశిక్షణ, శిష్టరక్షణా పరాయణత్వాన్ని తెలిపే రచన శ్రీ దేవీ భాగవతం. సంస్కృతంలో వ్యాస విరచితమైన ఈ గ్రంథాన్ని తెలుగులోకి అనువదించారు విద్వాన్‌ అగస్త్యరాజు సుబ్బారావు. అయితే పన్నెండు స్కంధాల ఈ శ్రీ దేవీభాగవతంలో 8 స్కంధాలను రెండు భాగాలుగా ప్రచురించారు సుబ్బారావు. సరళమైన భాషలో 3575 పద్యాలతో సాగిన ఈ పుస్తకం తెలుగువారికి నిత్య పారాయణ గ్రంథంగానూ ఉపయోగపడుతుంది.

- హర్ష

ఉద్యమ అస్తిత్వ నేపథ్యం నుంచి పుట్టుకొచ్చిన కవితలు ‘మనాది’ యాది పాటలు. సామాజిక పొరల్లో నిక్షిప్తమైన అంతరాల్ని అంతేస్థాయిలో ప్రశ్నించారు. ‘అంటరానితనమా! నీవు యాడికెల్ల పుడితివే’ అన్న కవితా పంక్తిలో కవి మనసులోని ఆవేదన బయటికొస్తుంది. ‘కాళ్లల్ల బెట్టుకు, దూపాకలి, తల్లికోడి ప్రేమ, కాళ్లు కడిగి తోలిన..’ వంటి అభివ్యక్తీకరణలు కవి సామాజిక అనుబంధానికి ప్రతీకలుగా నిలుస్తాయి. ‘గంజిలోన ఉప్పు లెక్క.. కలుపుకోని తిర్గుతవు చెల్లెమ్మా’ అన్న వ్యక్తీకరణ, ‘ఒద్దు బిడ్డో మంది కండ్లల్లైతవు నీవు’ అన్న అభివ్యక్తి-కవి జనపద భాషకు నిదర్శనాలుగా కనబడతాయి. ఇంకా అగ్రవర్ణాల దాడిలో అవమానాలను ముందుంచే పాటలూ ఉన్నాయి. 

- శ్రీనివాస్‌ దరెగోని

జీవరాసులలో మానవజన్మ ఉత్కృష్టమైంది. మంచీ, చెడూ తెలుసుకునే జ్ఞానసంపద మనిషికే ఎక్కువ. ప్రతిమనిషికీ చావు, పుట్టుకలు సమానమే, కానీ ఈ రెంటి మధ్య మనిషి ఎలా ప్రవర్తించాడనేది తన వ్యక్తిత్వం మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. మానవతా విలువలు పూర్తిగా దిగజారిపోతున్న రోజుల్లో మానవ జీవితాన్ని నీతి, నియమాలనే పట్టాలపైన నడిపేందుకు దైవాంశసంభూతులైన మహాత్ములు ఉదయిస్తూంటారు. వారిలో వెంకయ్య స్వామి ప్రసిద్ధులు. నిన్న మొన్నటి దాకా నలుగురిలో తిరుగుతూ తనదైన శైలిలో భగవదనుగ్రహాన్ని పంచిన మహా అవధూత. ఆయన లీలలు కోకొల్లలు. ఆయన ఎంతమంది జీవితాల్లో ఎలాంటి మహాద్భుతాలు కనబరిచారో ‘విశిష్ట సత్సంగం’లో రచయిత అల్లు భాస్కరరెడ్డి చక్కగా వివరించారు. ఇది చదివిన ప్రతీవ్యక్తి చూపూ ఆధ్యాత్మికం వైపు మరలుతుందనడంలో సందేహం లేదు! 

- చిత్ర

ఉరుకుల పరుగుల ప్రపంచంలో ఇప్పుడు అందరి నోటా వినిపిస్తున్న మాటలు రెండున్నాయి. ధ్యానం, యోగం. తత్వజ్ఞానాన్ని తనలో మిళితం చేసుకున్న యోగాన్నీ, భౌతికంగా వ్యాయామంతో మానసిక ఆనందానికి దారులు వేసే ధ్యానాన్నీ ముడివేసి ఆత్మజ్ఞానాన్ని వెతుక్కునే ప్రయత్నమే జీవితం. అటువంటి జీవనానికి ప్రయోగాత్మక పరిశీలనతో సానుకూల ఆలోచనల పరిధిని పంచుకునే దిశగా ఈ పుస్తకం ‘కన్నులు మూయండి.. మనసును తెరవండి’ సాయపడుతుంది. ఆచార్య నభనీలానంద రాసిన ఈ పొత్తాన్ని జమలాపురం విఠల్‌రావు తెలుగులోకి అనువదించారు. ఆధ్యాత్మిక సాధనకు వాస్తవిక మార్గదర్శని అనే పుస్తక ఉపశీర్షిక చర్చించిన అంశాల విస్తృతిని తెలియజేస్తుంది. ఆద్యంతమూ సోదాహరణంగా సాగే రచయిత వ్యాఖ్యానం ఈ పుస్తకాన్ని పాఠకులకు మరింత చేరువ చేస్తుంది.

 - వందన 

అంతర్జాలం ద్వారా సంస్కృత కవుల గురించి పరిచయం చేయడానికి అవిశ్రాంతంగా కృషి చేశారు గబ్బిట దుర్గాప్రసాద్‌. ‘అపరశంకరులు - శంకర భగవత్పాదులు’ మొదలుకొని, 1960లో జన్మించిన కర్ణాటక సంస్కృత కవి, శతావధాని ఆర్‌.గణేష్‌ వరకు, 146 మంది సంస్కృత కవులకు సంబంధించిన కాలనిర్ణయం, జీవిత విశేషాలు, రచనలు, వాళ్ల ప్రత్యేకతలను సంక్షిప్త పరిచయాలతో ‘గీర్వాణ కవుల కవితా గీర్వాణం’ పేరుతో రాశారు. ఇదే పేరుతో పుస్తకం కూడా వెలువరించారు. ఇందులో సంస్కృత పండితులకు మాత్రమే తెలిసిన అనేక విషయాలను జన సామాన్యంలోకి తెచ్చారు. సంస్కృతి పట్ల లేదా మన సాహితీమూలాల పట్ల ఏ మాత్రం ఆసక్తి ఉన్నా, అభిరుచి ఉన్నా ఈ గ్రంథం బాగా చదివిస్తుంది. 

- ఉపదేష్ట అగ్నివేష్‌

ఉపనిషత్తులు, పురాణేతిహాసాలు, సంస్కృతాంధ్ర సాహిత్యాలు, సామాజిక సాహిత్య రంగాల ప్రముఖుల విశేషాలను అందించిన వ్యాసాల సమాహారం ‘వ్యాసమంజూష’. ఆకాశవాణిలో చేసిన ప్రసంగాలను, వివిధ ఆధ్యాత్మిక, దినపత్రికలలో ప్రచురితమైన 45 వ్యాసాలను సంపుటిగా అందించారు డా।। ఏ. గోపాలరావు. ఇందులో సుందరకాండ పర్వాన్ని ‘సుందరకాండ సౌందర్యం’గా వ్యాఖ్యానించారు. ‘ఉపనిషద్వాని’ వేద విజ్ఞానాన్ని వివరించింది. ‘తస్మైశ్రీ గురవేనమః’ గురుస్వరూపాన్ని ఆవిష్కరించింది. దేవభాష సంస్కృతం ప్రాముఖ్యతను ‘సంస్కృత సంస్కృతి’లో వివరించారు. వ్యాస పరిధి పరిమితమైనా రచయిత సంస్కృత పాండిత్యం, విషయ పరిజ్ఞానం, సందర్భోచిత వాఖ్యానాలు, పరిశోధనాత్మక సాహిత్యాంశాలు వ్యాసాలకు పరిపూర్ణతను చేకూర్చాయి. 

- ఎ.ఉమాకర్‌

నిండా త్యాగశీలం కలిగిన కొండా లక్ష్మణ బాపూజీ జీవన సంఘటనలను, ఉద్యమ కార్యాచరణలను, ఆలోచనలను వివరిస్తూ పలువురు రాసిన వ్యాస సంపుటి ‘కొండా లక్ష్మణ బాపూజీ దార్శనికత’.  ఇందులో వ్యాస రచయితలు విమలక్క, బి.ఎస్‌.రాములు, ఎం.వేదకుమార్, కె.కొండలరావు, అల్లం నారాయణ తదితరులు తమవంతు ఉద్యమ పాత్ర వహించిన వారే అవడం వల్ల కొండా లక్ష్మణ బాపూజీని తమ సమీప దర్శనాలతో సారాంశ విశేషాంశాలను ఇవ్వడానికి వీలు కలిగింది. నిజాం వ్యతిరేక పోరాటం, వెనుకబడిన కులాల ఉద్యమం, చేనేత సహకారోద్యమం, ప్రత్యేక తెలంగాణ ఉద్యమాల్లో ఆయన ఏ విధంగా పాల్గొన్నారు, ఏ విధంగా ఇతరులకు స్ఫూర్తినిచ్చారు అనే అంశాలు ఈ పుస్తకంలోని ఉద్యమం, స్మృతులు, ఇంటర్వ్యూలు, కవితలు అనే విభాగ రచనల ద్వారా సువ్యక్తమయ్యాయి. 

 - నంధాన్నిస